Twijfel je of je perceptie wordt gemanipuleerd op de werkvloer? Ervaar je subtiele opmerkingen of acties waardoor je je afvraagt of je de werkelijkheid juist interpreteert? Dan is het misschien gaslighting op de werkvloer. Maar hoe weet je of je echt geraakt wordt door deze vorm van emotioneel geweld?

‍

In dit artikel bespreken we samen enkele vragen om je te helpen de tekenen van gaslighting in je professionele leven te herkennen en actie te ondernemen tegen deze subtiele vorm van manipulatie om je zelfvertrouwen te beschermen.

Wat is gaslighting?

Gaslighting is een term die je steeds weer hoort — maar wat is gaslighting precies? Gaslighting is een manipulatieve vorm van emotioneel en psychologisch geweld die tot doel heeft je gevoel van eigenwaarde en perceptie te ondermijnen. Dit gebeurt meestal langzaam en gedurende een lange periode, zodat de betrokkene zich op een gegeven moment afvraagt wat er werkelijk is gebeurd — in het voordeel van de gasaansteker.

‍

Op de werkvloer wordt gaslighting uitgevoerd door middel van gerichte acties en uitspraken die bedoeld zijn om je te laten twijfelen aan je eigen geheugen en/of competentie. De daders van gaslighting proberen hun slachtoffers vaak af te schilderen als overgevoelig, irrationeel of gebrekkig, waardoor de betrokkene op lange termijn zijn zelfvertrouwen en veiligheid verliest.

‍

Gaslighting op de werkvloer is met name problematisch wanneer betrokkenen daardoor twijfelen aan hun professionele identiteit, prestaties en geestelijke gezondheid. Het is daarom des te belangrijker dat u dergelijk gedrag vroegtijdig herkent en passende maatregelen neemt om een gezonde werkomgeving te bevorderen — ongeacht of u deel uitmaakt van een team of een leidinggevende functie in uw bedrijf hebt.

Voorbeelden van gaslighting op het werk

Gaslighting op de werkvloer is meer dan een term — het is een subtiele maar des te schadelijkere vorm van manipulatie die een blijvend effect heeft op je zelfbeeld en gevoel van eigenwaarde. Maar hoe weet je of het gedrag van je collega's of leidinggevenden in feite misleidend is en of je niet gewoon „normale” confrontaties of stress hebt in het dagelijkse werk?

‍

Stel je voor dat je geconfronteerd wordt met gerichte acties en uitspraken die tot doel hebben je aan je eigen waarheid te laten twijfelen — en dat gebeurt niet openlijk, maar heel subtiel over een langere periode zodat je er nauwelijks iets van merkt. Het bagatelliseert je prestaties, ontkent beslissingen of presenteert gebeurtenissen anders dan je ze hebt meegemaakt.

‍

Het doel van gasaanstekers is om je aan jezelf te laten twijfelen en in een ongezonde machtsonbalans terecht te komen. Herken dergelijk gedrag om uw professionele identiteit en geestelijke gezondheid te beschermen — want ieder van ons verdient een ondersteunende werkomgeving.

Om u te helpen gasverlichting op de werkplek te identificeren, hebben we een aantal scenario's samengesteld:

1. Voortdurende ontkenning en verdraaiing: Wanneer iemand hardnekkig feiten of afspraken ontkent en je perceptie probeert te verdraaien.
2. Teleurende opmerkingen vermomd als grap: Wanneer denigrerende uitspraken worden gedaan onder het mom van humor om je onzeker te maken.
3. Je perceptie in twijfel trekken: Als iemand zegt dat je de dingen verkeerd ziet of jezelf voor de gek houdt om je zelfvertrouwen te ondermijnen.
4. Recriminaties en berouw van slachtoffers: Wanneer de schuld voor negatieve gebeurtenissen of problemen op jou wordt afgewenteld om je te destabiliseren.
5. Controle door onzekerheid: Wanneer er opzettelijk onzekerheid wordt gecreëerd over beslissingen of afspraken die zijn gemaakt om je uit balans te brengen.
6. Isolatie van ondersteuning: Wanneer je systematisch geïsoleerd bent van steun en ondersteuning om jezelf kwetsbaarder en manipuleerbaarder te maken.
7. Conflicterende acties en verklaringen: Wanneer er verschillen zijn tussen acties en verklaringen om verwarring te creëren.

Van welke uitspraken herken je gaslighting?

Zelfvertrouwen en duidelijke communicatie zijn cruciaal op de werkvloer. Maar soms kunnen subtiele uitspraken de grens van manipulatie overschrijden. Als de volgende uitspraken steeds weer van dezelfde persoon komen, moet u voorzichtig zijn:

• „Je overdrijft, het was maar een grap.”
• „Ik kan me niet herinneren dat je dat ooit hebt gesuggereerd.”
• „Ik heb dat nooit zo gezegd.”
• „Je bent te gevoelig, dat zou je niet zo moeten beïnvloeden.”
• „Anderen begrepen dat veel sneller, waarom heb je het zo moeilijk?”
• „Je beeldt het je gewoon in, het is niet gebeurd.”
• „Als je niet zo emotioneel was, zouden we een redelijk gesprek kunnen voeren.”
• „Je begrijpt het verkeerd, ik wilde je gewoon motiveren.”
• „Het was gewoon een kleine fout, waarom reageer je zo dramatisch?”
• „Misschien ben je gewoon niet geschikt voor dat soort werk.”
• „Je moet echt beter leren omgaan met kritiek.”

Welke invloed heeft gasverlichting op de werkplek op de getroffenen?

Gaslighting op de werkplek heeft ingrijpende gevolgen voor de betrokkenen, die veel verder gaan dan de professionele context. Naast de reeds beschreven gevolgen is emotionele uitputting ook een veelvoorkomend gevolg van gaslighting. De getroffenen ervaren veel stress, angst en vaak zelfs schuldgevoelens, omdat ze voortdurend worden geconfronteerd met de vraag of ze echt zo fout of irrationeel zijn als ze worden voorgesteld. Dit leidt vaak tot slaapstoornissen, concentratieproblemen en zelfs lichamelijke klachten.

‍

Gaslighting heeft ook ernstige gevolgen als het gaat om professionele ontwikkeling. Als je merkt dat je steeds meer risico's en nieuwe uitdagingen uit de weg gaat uit angst voor verdere aanvallen, is het tijd om in actie te komen. Omdat gaslighting vaak de loopbaanvooruitzichten schaadt en de getroffenen in een stagnatie brengt.

‍

De sociale effecten zijn net zo groot: veel mensen die getroffen zijn door gaslighting trekken zich terug om verdere pijnlijke confrontaties te vermijden. Natuurlijk maakt dit verlies van vertrouwen in collega's en leidinggevenden de samenwerking ook moeilijker en vermindert zo het gevoel van saamhorigheid.

Is gaslighting op de werkvloer strafbaar?

In Duitsland wordt gaslighting op de werkvloer over het algemeen niet direct gedefinieerd als een onafhankelijk strafbaar feit. Voor het strafrecht relevante handelingen, zoals dwang of lichamelijk letsel, moeten duidelijk worden bewezen — als gaslighting extreme vormen aanneemt, kan dat in deze categorie vallen.

‍

De vervolging van gaslighting is echter vaak complex omdat het moeilijk is om het nodige bewijs te leveren. Probeer daarom vooral via de ondernemingsraad of je leidinggevenden gerechtigheid te zoeken.

Wat te doen met gasverlichting op de werkvloer?

Het is belangrijk om te benadrukken dat gaslighting nooit mag worden getolereerd. Door deze vorm van manipulatie actief te bestrijden, helpt u een gezonde werkomgeving te creëren en uzelf en uw collega's te beschermen tegen verdere negatieve effecten. Dus als u gasverlichting op de werkplek opmerkt, moet u zowel als waarnemer als als betrokkene proactief optreden, bijvoorbeeld als volgt:

• Zelfvertrouwen versterken: Erken dat de uitspraken niet jouw schuld zijn en dat je het recht hebt om je perceptie te verdedigen. Versterk je zelfvertrouwen en onthoud je vaardigheden.
• documentatie: Noteer alle incidenten met gaslighting schriftelijk. Noteer de datum, tijd, locatie en de exacte verklaringen of acties. Dit dient als bewijs voor het geval u verdere stappen moet ondernemen.
• Schakel leidinggevenden of HR in: Neem contact op met uw leidinggevende of HR-afdeling, presenteer uw documentatie en beschrijf de situatie, zodat passende maatregelen kunnen worden genomen.
• Professionele hulp: In ernstige gevallen waarin gaslighting een ernstige invloed heeft op uw gezondheid, overweeg dan om therapeuten of professionele hulpverleners te raadplegen voor hulp bij het verwerken van de situatie.
• Juridische stappen: Als alle interne inspanningen mislukken en gaslighting ernstige gevolgen heeft, kan juridisch advies een optie zijn. Maak duidelijk welke juridische stappen je kunt nemen.
• Zelfbescherming en grenswaarden instellen: Geef prioriteit aan je eigen veiligheid en neem actief afstand wanneer dat nodig is. Stel duidelijke limieten in voor de gasaansteker en zorg ervoor dat u uw geestelijke gezondheid beschermt.

Synopsis

Gaslighting laat ongetwijfeld diepe emotionele littekens na. Het vergt niet alleen een enorme mentale inspanning om de voortdurende twijfels te overwinnen, maar ook een bewuste poging om het vertrouwen in jezelf en anderen te herstellen. Het identificeren van gasverlichting op de werkplek is de eerste stap om deze schadelijke praktijk te voorkomen.

‍